Do tętnic typu sprężystego zalicza się aortę, tętnicę płucną oraz ich największe gałęzie. Charakterystyczną cechą tych naczyń krwionośnych jest gruba błona środkowa, w której występują liczne błony sprężyste utworzone przez włókna sprężyste, które ulegają rozciągnięciu wraz z przepływem krwi podczas skurczu serca. W przydance natomiast występują naczynia naczyń (vasa vasorum).
Ściany tętnic i żył składają się z trzech głównych warstw: błony wewnętrznej, błony środkowej i błony zewnętrznej (przydanki), które w przybliżeniu odpowiadają poszczególnym warstwom serca. Tętnica cechuje się grubszą błoną środkową i stosunkowo wąskim światłem. Żyła ma szersze światło, a jej najgrubszą warstwę stanowi błona zewnętrzna. Ponadto, w błonie wewnętrznej żył często występują fałdy tworzące zastawki.
Grasica to centralny narząd limfatyczny, gdzie limfocyty T proliferują, różnicują i ulegają selekcji pozytywnej i negatywnej w kontakcie z komórkami nabłonkowymi zrębu. Grasica otoczona jest torebką łącznotkankową, od której w głąb narządu odchodzą beleczki dzielące miąższ narządu na niekompletne zraziki. Oznacza to, iż zraziki nie są od siebie kompletnie oddzielone, a części rdzenne sąsiednich zrazików łączą się ze sobą. W strukturze zrazika można wyróżnić korę i rdzeń. Tymocyty w korze tworzą zwarte skupienia, natomiast rdzeń zawiera nieliczne dojrzałe limfocyty T i komórki nabłonkowe. Te drugie tworzą zrąb narządu. Komórki nabłonkowe cechują się licznymi wypustkami. Biorą one udział w różnicowaniu i selekcji limfocytów T. Zapewniają także izolację od otoczenia i stanowią część bariery grasica–krew. W rdzeniu uwagę zwracają ciałka Hassalla, czyli ciałka grasicze.
Preparat przedstawia grasicę po inwolucji. Widoczne są charakterystyczne dla tego procesu zmiany, w postaci skurczonego zrębu nabłonkowego, zwłaszcza w obrębie kory, który jest zastępowany przez tkankę tłuszczową zajmującą przestrzenie między zrębem nabłonkowym kory, a przegrodami międzyzrazikowymi lub torebką. Należy zauważyć, że w rdzeniu grasicy inwolucyjnej znajdują się liczne ciałka Hassalla.
Węzły limfatyczne (chłonne) to obwodowe narządy limfatyczne położone na przebiegu naczyń limfatycznych. Każdy węzeł otoczony jest torebką łącznotkankową, od której odchodzą w głąb narządu beleczki. Na przekroju podłużnym węzła wyróżnia się trzy części: korę, korę wewnętrzną (część przykorowa), rdzeń. Głównym składnikiem kory są grudki limfatyczne (chłonne) bogate w limfocyty B, komórki plazmatycznei dendrytyczne oraz makrofagi. Ta część węzła bywa określana jako strefa grasiczoniezależna. Kora wewnętrzna z kolei, zbudowana jest z gęsto ułożonych limfocytów T. Znajdują się tam również żyłki o wysokim śródbłonku (HEV, high-endothelial venule). Ta część węzła funkcjonuje jako strefa grasiczozależna. Rdzeń jest środkową częścią węzła, w której znajdują się liczne pasma gęsto ułożonych limfocytów, komórek plazmatycznych, makrofagów. W strukturze histologicznej węzła chłonnego wyróżnia się także zatoki (zatoki brzeżne, promieniste kory i promieniste rdzenia). Struktury te odgrywają istotną rolę w przepływie limfy.
Śledziona jest największym obwodowym narządem limfatycznym o masie około 100- 200g i jednocześnie największym skupiskiem limfocytów. Otoczona jest torebką łącznotkankową, od której odchodzą w głąb narządu liczne beleczki. W torebce i beleczkach występują miocyty gładkie, co pozwala na obkurczanie się zarówno torebki, jak i beleczek. Ma to swoiste implikacje fizjologiczne, ponieważ w ten sposób krew zalegająca w śledzionie może być wyrzucana do krwiobiegu. W miąższu śledziony wyróżnia się miazgę białą i miazgę czerwoną. Miazga biała to grudki limfatyczne i strefy (pochewki) okołotętnicze – PALS. Grudki limfatyczne są luźno rozmieszczone w miąższu śledziony i składają się głównie z limfocytów B. Z kolei limfocyty T otaczające tętnicę środkową tworzą strefę okołotętniczą. Strefa ta określana jest jako strefa grasiczozależna śledziony. Miazgę czerwoną tworzą zatoki śledzionowe, czyli naczynia krwionośne i komórki leżące w zrębie miazgi, czyli erytrocyty, limfocyty, makrofagi i komórki plazmatyczne, komórki dendrytyczne i fibroblasty. Układają się one dookoła zatok w postaci sznurów komórkowych (tzw. sznurów Billrotha).W naczyniach śledziony uwagę zwraca wysoki śródbłonek leżący na nieciągłej blaszce podstawnej.
Migdałki podniebienne występują jako narząd parzysty, między podniebieniem miękkim a łukami podniebienno–gardłowymi. Pokryte są nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym. Nabłonek ten tworzy 10-20 głębokich wgłębień, czyli krypt. W ich obrębie ma on charakter nieciągły i wykazuje obfite nacieczenie limfocytami (nabłonek limfoidalny). Z kolei w świetle krypt obecne są złuszczone komórki nabłonka, limfocyty, granulocyty i bakterie. W występującej pod nabłonkiem tkance łącznej, wzdłuż krypt rozmieszczone są grudki limfatyczne.
Katedra i Zakład Histologii i Patologii Komórki
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Ul. Jordana 19
41-808 Zabrze
tel. 32 272 28 42
e-mail: histologiazab@sum.edu.pl