W błonie mięśniowej jelita cienkiego komórki mięśniowe gładkie, stanowiącej najbardziej zewnętrzną błonę ściany narządu, tworzą dwie koncentryczne warstwy – wewnętrzną warstwę okrężną i zewnętrzną warstwę podłużną. Komórki mięśniowe gładkie wewnętrznej warstwy okrężnej są przecięte podłużnie, co idealnie ukazuje ich wrzecionowaty kształt, wydłużone lub owalne pojedyncze jądro znajduje się w środkowych częściach każdej komórki.
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa składa się z długich, cylindrycznych włókien mięśniowych, w których jądra leżą w obwodowej części sarkoplazmy, tuż pod sarkolemą. Włókno mięśniowe otoczone jest sarkolemą, na której znajduje się blaszka podstawna o grubości około 30 nm. Głównym składnikiem cytoplazmy włókna mięśniowego są miofibryle, które wykazują właściwości kurczliwe. Pojedyncze miofibryle, ich pęczki oraz całe włókna mięśniowe wykazują poprzeczne prążkowanie czyli naprzemienne występowanie poprzecznych prążków jasnych i ciemnych. Prążki te stanowią odzwierciedlenie makrocząsteczkowej budowy miofibryli i składają się z powtarzających się odcinków zwanych sarkomerami.
Mięsień sercowy zbudowany jest z komórek zwanych kardiomiocytami, których funkcją jest utrzymywanie cyklu skurcz–rozkurcz. Kardiomiocyty posiadają jedno lub dwa jądra leżące w częściach środkowych komórki. Aparat kurczliwy kardiomiocytów jest zbudowany analogicznie do tego, który cechuje włókna szkieletowe, ale ułożenie miofilamentów we włókienka kurczliwe jest mniej regularne.
Układ przewodzący serca tworzą zmodyfikowane kardiomiocyty, wyspecjalizowane w generowaniu i przewodzeniu fal depolaryzacji, pobudzających rytmiczne skurcze kardiomiocytów roboczych.
Zrąb pnia nerwowego buduje tkanka łączna właściwa otaczająca cały nerw i poszczególne pęczki włókien nerwowych. Ta, która otacza cały nerw to nanerwie. Poszczególne pęczki włókien otacza onerwie zbudowane z kilku warstw spłaszczonych fibroblastów oraz włókien kolagenowych i sprężystych. Połączone ściśle fibroblasty tworzą otoczkę, która funkcjonuje jako bariera krew–nerw. Z kolei pojedyncze włókna nerwowe lub ich małe skupienia otoczone są śródnerwiem, czyli delikatną tkanką łączną właściwą zawierającą włókna siateczkowe.
W centralnej części rdzenia kręgowego (na przekroju poprzecznym) widoczny jest kanał centralny wysłany ependymą, nazywaną również glejem nabłonkowym. W rogu przednim (brzusznym) występuje sześć jąder zawierających dwa rodzaje komórek nerwowych: komórki powrózkowate i ruchowe. Te drugie, zwane także motoneuronami, to duże, wielowypustkowe komórki o pęceherzykowatym jądrze i cytoplazmie zawierającej ziarnistości Nissla (tigroid).
Ciałka blaszkowate występują w tkance podskórnej, krezce, torebce stawowej i narządach wewnętrznych. Zbudowane są z kilkunastu równolegle ułożonych blaszek. Blaszki z kolei budują płaskie lemmocyty, włókna kolagenowe i istota podstawowa tkanki łącznej. Do ciałka wnika jedno lub dwa włókna nerwowe, które tracą tu osłonki i kończą się wewnątrz kolbkami.
Wrzeciono nerwowo–mięśniowe to receptor czucia głębokiego w mięśniach szkieletowych licznie występujące w mięśniach wykonujących ruchy precyzyjne np. mięśniach okoruchowych. W strukturze wrzeciona wyróżniamy torebkę łącznotkankową, która otacza włókna mięśniowe śródwrzecionowe. Włókna mięśniowe otaczające wrzeciono nazywa się natomiast włóknami mięśniowymi pozawrzecionowymi. Do wrzeciona nerwowo–mięśniowego dochodzą włókna nerwowe, czuciowe i ruchowe.
Katedra i Zakład Histologii i Patologii Komórki
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Ul. Jordana 19
41-808 Zabrze
tel. 32 272 28 42
e-mail: histologiazab@sum.edu.pl